متادون چیست و مدت زمان ترک متادون چقدر است؟
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
- متادون چیست؟
- آیا متادون اعتیادآور است؟
- عوارض مصرف قرص متادون
- نشانه‌های اعتیاد به متادون
- علائم ترک متادون
- آیا ترک اعتیاد با متادون امکان‌پذیر است؟
- مدت زمان لازم برای ترک متادون
- عوارض ترک متادون چند روز است؟
- چگونه متادون را از بدن خارج کنیم؟
- درمان بی خوابی بعد از ترک متادون
- بیخوابی بعد از ترک متادون چند روز است؟
- بهترین روش ترک متادون
حتما تا به حال اسم متادون زیاد به گوشتان خورده است و تا به حال در ذهن شما ثبت شده است که متادون برای ترک اعتیاد استفاده می‌شود. ولی آیا فکر کرده‌اید که اصلا متادون چیست؟ و آیا بدون تجویز پرشک هم می‌توان متادون را مصرف کرد؟ و کلا برای ترک اعتیاد به کدام مواد مخدر از آن استفاده می‌کنند؟ یا حتی درمان بیخوابی‌های که بعد از ترک متادون برای بیماران به وجود می‌آید چگونه است؟ برای پاسخ به این سوالات و دانش بیشتر در این مورد می‌توانید در ادامه این مقاله از کمپ ترک اعتیاد فرمانیه با ما همراه باشید.
متادون چیست؟
به دلیل این که متادون خاصیت ضد درد دارد معمولا برای ترک اعتیاد بعضی مخدرها مثل هروئین و مورفین استفاده می‌شود و مصرف آن به سه صورت پودر، قرص (سفید رنگ) و شربت رایج است. این قرص مخدری صنعتی است که از تریاک بدست می‌آید. نام تجاری این ماده Dolophine است و در سالی که جنگ جهانی دوم رخ داد توسط پزشک آلمانی به عنوان مسکن دردهای شدید استفاده شد. امروزه برای مهار اعتیاد و قطع وابستگی به آن از پودر متادون که در نوشیدنی میوه‌ای حل می‌شود به صورت خوراکی روزی یکبار قابل استعمال است و خیلی کم از آن به صورت تزریقی استفاده می‌کنند.
متادون خواصی شبیه به مورفین دارد و اثرات مشابهی با مخدرهایی مانند کدئین، هیدروکودون، هروئین و مورفین دارد به همین دلیل بیش از 50 سال است که از این دارو در درمان ترک اعتیاد استفاده می‌کنند.
آیا متادون اعتیادآور است؟
متادون به شدت اعتیادآور است و از آن به عنوان یک ماده شبه مخدر یاد می‌کنند اما متاسفانه بسیاری از افراد که تحت متادون درمانی هستند بدنشان نسبت به اثرات آن مقاوم شده و در صورت عدم مصرف آن علائمی از خود نشان می‌دهند که نشانه‌های قطع داروست.
معمولا استفاده از متادون با تجویز پزشک به عنوان درمان اعتیاد به مواد افیونی انجام می‌شود.به جهت جایگزینی مواد مخدر خیابانی مثل هروئین و مشکلات ناشی از آن؛ متادون درمان مناسبی است چون این افراد را از مصرف و وسواس دائمی رها می‌کند و تمرکز برای بهبود زندگیشان را فراهم می‌کند. از آنجایی که عملکرد متادون شبیه به هروئین و مورفین است و اثر آن طولانی‌تر از آنهاست، اگر فرد زیر نظر پزشک نباشد به جای اعتیاد به ماده اولیه، به متادون اعتیاد پیدا کرده است.
عوارض مصرف قرص متادون
به طور کلی استفاده از هر ماده مخدر و شبه مخدری اثرات سوء‌ای در جسم و روح دارد. این عوارض بسته به میزان مصرف و مدت آن گوناگون است و در هر فرد با توجه به قدرت بدنی به شکل‌های مختلف ظاهر می‌شود. مصرف بدون تجویز داروهای اعتیادآور مثل متادون می‌تواند باعث تخریب اعضای داخلی بدن شود و جزو آن دسته از مواردی است که به کبد آسیب وارد می‌کند. مصرف قرص متادون آنزیم‌های کبد را بالا میبرد و در نتیجه ممکن است فرد دچار سرطان کبد شود.
عوارض جسمی بلندت مدت استفاده از قرص متادون
- پوسیدگی دندان
- ضربان نامنظم قلب
- کاهش میل جنسی
- سرگیجه و سردرد
- تهوع و استفراغ
- بی‌اشتهایی
- کاهش فشار خون
- تنگی نفس
- کهیر زدن و خارش پوست
- یبوست و تعریق زیاد
- کبودی لب‌ها
- کند شدن تنفس
عوارض روحی بلندت مدت استفاده از قرص متادون
- افسردگی و احساس نارضایتی از خود
- اضطراب
- بیقراری
- اختلال شخصیت و عدم ثبات آن
- میل به خودکشی
نشانه‌های اعتیاد به متادون
همانطور که در مقاله قرص ب2 هم اشاره کردیم، معمولا نشانه و علائم ظاهری اعتیاد به داروهایی که برای ترک اعتیاد استفاده می‌شوند شبیه به همدیگر هستند. با آگاهی از این نشانه‌ها می‌توانیم با تشخیص به موقع به عزیزان و اطرافیان خود کمک کنیم.
متادون هم مانند مواد مخدر دیگر بسته به میزان مصرف نشانه‌های متفاوتی را در بدن فرد بروز می‌دهد. این علائم خیلی شبیه به علائم ترک هروئین و تریاک است که عبارتند از :
- اختلال در خواب
- کاهش دمای بدن
- کاهش فشارخون
- اختلال جنسی
- گرفتگی یا همان اسپاسم ماهیچه
- خشکی دهان
- سرگیجه و تهوع و ضعف
- احساس خارش در بدن
- ضعف اعصاب و پرخاشگری
- کم شدن حافظه
- نامنظم شدن ریتم تنفس
- علائم ترک متادون
علائم ترک متادون
علائم ترک متادون بعد از 4-3 روز پس از قطع مصرف شروع شده و در روز ششم به اوجش می‌رسد و پس از دو الی سه هفته این علائم تمام می‌شود.
- تعریق و لرزش
- بی خوابی
- بی اشتهایی
- ضعف در دیدن
- اضطراب و بیقراری
- پرخاشگری
- سردرد
- درد معده
- احساس سردی و یا داغی بیش از حد
- دلپیچه و اسهال
آیا ترک اعتیاد با متادون امکان‌پذیر است؟
اثری که متادون در بدن می‌گذارد و یا خماری و وابستگی که برای بیمار ایجاد می‌کند، بسیار شدیدتر از مواد دیگر است و حتی مانند خماری شیشه نیست. افرادی که شروع به مصرف قرص متادون برای ترک اعتیاد خود می‌کنند بیشتر در معرض وابستگی قرار می‌گیرند چون قبلا سابقه اعتیاد به مواد دیگر را داشتند و به خاطر مدتی زمانی که مواد متادون در بدن فرد می‌ماند تاثیرات مهلکی به قسمت‌های مختلف بدن وارد می‌کند و سبک زندگی بیمار را تغییر می‌دهد.
به همین علت جایگزین کردن متادون برای درمان ترک اعتیاد توصیه نمی‌شود. در مرگ و میرهایی که ناشی از مصرف مواد مخدر است، متادون یک سوم از آن سهم دارد.
مدت زمان لازم برای ترک متادون
ترک ناگهانی متادون بسیار خطرناک است. اگر ترک متادون اصولی و با روش‌های صحیح انجام شود و مرحله سم‌زدایی به صورت کامل و موفق طی شود برای کسی که سابقه مصرف دوز بالا و طولانی‌مدت دارد بین ۱ تا دو ۲ سال است و برای افراد تازه‌کار که مدت زیادی نیست که مصرف آن را شروع کرده‌اند و همانطور که در علائم ترک متادون گفتیم تقریبا ۲ الی ۳ هفته طول می‌کشد که این ماده را از بدن خود خارج کنند و به آن وابستگی نداشته باشند. اما در بازه طولانی مدت می‌توان نتیجه بهتری گرفت.
افرادی که روش اصولی برای ترک متادون را پیش نگرفته‌اند بعد از مدتی دوباره به مصرف متادون باز می‌گردند.
عوارض ترک متادون چند روز است؟
بعد از آخرین مصرف (تقریبا تا سه روز) کم کم نشانه‌های ترک اعتیاد ظاهر می‌شود و در یک هفته به بیشترین حد خود می‌رسد. متادون تا سال‌ها بعد از ترک ممکن است بر روی فرد اثرش را نشان دهد؛ مواد شیمیایی فعال در متادون در چربی‌های بدن می‌ماند و زمانی که بدن بخواهد از این چربی برای سوخت و ساز استفاده کند تغییرات خلق و خویی ناشی از مصرف قبل متادون هویدا می‌شود.
همانطور که قبلا هم گفتیم ترک ناگهانی مواد مخدر خطرناک است. متادون هم از این قاعده مستثنی نیست و حتما باید به شیوه تدریجی ترک آن ادامه پیدا کند.
چگونه متادون را از بدن خارج کنیم؟
روشی که در مراحل اولیه برای ترک اعتیاد استفاده می‌شود روش سم‌زدایی است. سم زدایی بدن از متادون به دلیل علائم ترک و دشواری‌های ترک متادون نسبت به دیگر دارو پیچیده‌تر است. عواملی مثل سلامت فیزیکی، ژنتیک، دوز مصرفی و مدت زمان اعتیاد بر طول دوره سم‌زدایی تاثیرگذارند.
روش‌های سم‌زدایی متادون
ابتدا باید توضیح دهیم که اصلا سم‌زدایی چیست و چرا به آن سم زدایی می‌گویند.
سم‌زدایی فرایندی است که مخدر و داروهای اعتیادآور را از بدن خارج می‌کند. زمانی که بدن به مصرف این داروی شبه مخدر وابسته می‌شود با کاهش مصرف واکنش نشان می‌دهد. اگر روش سم‌زدایی درست و صحیح انجام شود عوارض قطع مصرف متادون به حداقل می‌رسد.
سم‌زدایی سریع مواد از بدن باعث می‌شود که فقط مواد از جسم فرد خارج شود ولی همچنان میل به مصرف به صورت روانی در فرد باقی می‌ماند و احتمال مصرف مجدد بسیار زیاد است. پس سم‌زدایی یک روش تدریجی و طولانی است تا نتیجه مطلوب حاصل شود. اگر این روش به درستی انجام نگیرد اختلالات تنفسی و قلبی و حتی تشنج را ممکن است به همراه داشته باشد.
اما سم زدایی به دو روش انجام می شود:
- سم زدایی کوتاه مدت 30-7 روزه
- سم زدایی طولانی مدت (تا 180 روز)
روش ترک متادون بدون درد
علاوه بر روش سم زدایی روش‌های دیگری برای خروج متادون از بدن نیز وجود دارد که بدون درد است، روش‌های دارویی نام دارند که بسته به شرایط فرد و نظر متخصص توصیه می‌شود. از جمله داروهایی که بعد از کم کردن متادون تجویز می‌شود:
بوپرنورفین: دارویی شبیه متادون که برای کاهش اثرات سم زدایی توصیه می‌شود. در این روش بعد از 36 ساعت پس از آخرین مصرف متادون مصرف قرص بوپرنورفین برای کاهش علائم اولیه ترک متادون می تواند استفاده شود و فرد بیمار ترک قرص متادون بدون درد را تجربه کند.
سومیوکسون: نوعی داروی نیمه مخدر است که به طور موقت برای کاهش اثر سایر مواد مخدر استفاده می‌شود. این قرص می تواند علائم ترک اعتیاد را تا 3-2 روز کاهش دهد اما چون هیچ سندی در مورد جوابدهی این دارو در دراز مدت وجود ندارد در نتیجه توصیه نمی‌شود.
اگر نخواهیم از دارو استفاده کنیم باید از همان روش سنتی که کاهش تدریجی مصرف متادون است بهره ببریم. روش سنتی بین 7-5 هفته است زمان میبرد که ترک متادون اتفاق بیفتد. در این روش فرد معتاد از همان ابتدا مصرف خود را تا 30 میلی گرم در روز کاهش داده و مصرف خود را تا حدود 5 میلی گرم در هفته می رساند و به همین ترتیب بعد از 6 ماه با کاهش تدریجی متادون ترک آن بدون درد اتفاق می‌افتد.
درمان بی خوابی بعد از ترک متادون
اختلال خواب بی حالی و کسلی هم به عنوان عوارض مصرف و هم به عنوان عوارض ترک اعتیاد محسوب می شود و از مواردی است که افراد را بعد از ترک اعتیاد آزار می دهد . بیخوابی برای افراد معمولی هم اذیت‌کننده و دشوار است و از موارد شایع بعد از ترک اعتیاد به حساب می‌آید؛ در واقع از اصلی‌ترین مشکلات افرادی که ترک کرده اند، بیخوابیست. بی خوابی چنان آزار دهنده است که ممکن است فرد برای درمان آن به مواد مخدر، الکل و یا قرص های آرام‌بخش روی بیاورند.
دارو درمانی راهی است که معمولا برای درمان بیخوابی استفاده می شود اما برای درمان آن حتما باید دلیل بیخوابی را ریشه یابی کرد چون گاهی ممکن است مواردی مثل افسردگی و استرس و اضطراب دلیل بیخوابی باشد. اگر دوره درمان ترک اعتیاد را گذرانده اید و داروهای مربوط به ترک اعتیاد را مصرف کرده اید بیخوابی شما به دلیل ترک اعتیاد نیست و دلیل دیگری دارد و راه حل آن روان درمانی است.
بنزو دیازپام و ربیتورات ها از جمله قرص‌های درمان بیخوابی است ولی باید تحت نظر پزشک مصرف شود. چون حتی ممکن است به این دارو هم اعتیاد پیدا کنید. اما موارد زیر می‌تواند به بهبود درمان بی خوابی در زمان ترک متادون به فرد معتاد کمک کند.
- رژیم غذایی و ورزش مناسب
- برنامه وقت خواب ثابت
- شرایط مناسب اتاق خواب به منظور بهبود در فرایند خوابیدن
- داشتن پشتیبانی محکم در اطراف
- استفاده از تکنیک های رفتار درمانی
بیخوابی بعد از ترک متادون چند روز است؟
مدت زمان اختلال خواب در این دوران به فاکتورهایی مثل میزان دوز و نوع ماده مصرفی و همچنین شرایط جسمی بیمار بستگی دارد و در نتیجه می‌تواند از چند روز تا چند سال متغیر باشد. برای درمان اختلالات خواب که بسیار آزاردهنده است توصیه می‌شود زیر نظر متخصص و مشاورین ترک اعتیاد انجام شود تا سرعت درمان افزایش و مدت درمان کاهش یابد. زمانی که خواب بیمار پیوسته شد و کیفیت آن بهبود پیدا کرد می‌توان گفت سم زدایی نیز کامل شده است.
اما زمانی که بیمار مصرف مواد مخدر را ترک می کند، به طور معمول یک هفته طول می‌کشد تا روال خوابیدن فرد به حالت عادی برگردد.
بهترین روش ترک متادون
به طور کلی ترک اعتیاد خودسرانه در خانه می‌تواند به اندازه خود اعتیاد عوارض داشته باشد. پس بهترین راه اینست که مراحل ترک اعتیاد در مراکز و کمپ‌های ترک اعتیاد انجام شود.
در مراکز ترک اعتیاد از روش سم‌زدایی به شکل اصولی انجام می‌شود تا فرد بیمار دچار مشکلات کمتری در روند ترک اعتیاد شود. ترک اعتیاد بدون برنامه‌ریزی و غیر هدفمند موجب می‌شود که فقط مصرف برای مدتی قطع شود چون فرد با این روش دوباره به مصرف برمی‌گردد.
اما بهترین روشی که برای ترک اعتیاد متادون و سم زدایی آن توصیه می‌شود کم کردن دوز مصرف آن است اما اگر بیمار علاقه‌ای به این روش ندارد باید منتظر علائم ناشی از خروج متادون در او که چندین برابر شده، بماند و بالطبع شرایط جسمی و روحی بدی برایش فراهم می‌شود.
پس اولین نکته‌ی عامل موثر در سم‌زدایی متادون، خواست بیمار و پذیرش قلبی او برای ترک اعتیادش است. انگیزه می‌تواند به بیمار قدرت دهد تا دوره سم‌زدایی را با موفقیت طی کند. عامل بعدی که در ترک قرص‌های اعتیادآور می‌تواند موثر باشد انتخاب یک مرکز معتبر و مورد اعتماد که دارای متخصصین و مشاور ترک اعتیاد است.
شما می‌توانید با مراجعه به مرکز ترک متادون فرمانیه و یا تماس با شماره تلفن 09106886964 تمامی اطلاعات مربوط به مراحل ترک و فرایند سم‌زدایی را از مشاوران ما دریافت کنید. همیشه این نکته را در نظر داشته باشید که هیچ وقت برای بهتر شدن دیر نیست.
تلفن: 02122290484 - 02122295499
همراه: 09106886964